کیستهای کبدی، که به آنها کیستهای هپاتیک نیز گفته میشود، رشدهای کوچک بافتی در کبد هستند که از مایع پر شدهاند. این کیستها در حدود 5 تا 10 درصد از افراد مشاهده میشوند و میتوانند به دلایل مختلفی ایجاد شوند. عوامل متعددی در ایجاد کیست کبدی نقش دارند، از جمله نقصهای مادرزادی، برخی بیماریهای ژنتیکی و عفونتهای انگلی.
علل رایج کیستهای کبدی
کیستهای کبدی انواع مختلفی دارند که در این قسمت از مقاله کلینیک زخم به شایعترین علل هر نوع کیست اشاره شده است:
1- کیستهای مادرزادی
بیشتر کیستهای کبدی که سرطانی یا مضر نیستند (کیستهای ساده کبدی) در دوران جنینی شکل میگیرند. این نوع کیست شایعترین نوع کیست کبدی است و به احتمال زیاد به دلیل ناهنجاری در لولههای متصل به کبد که به فرآیند گوارش کمک میکنند، ایجاد میشود. این کیستها معمولاً پس از سن ۴۰ سالگی شایعتر هستند و در زنان بیشتر از مردان دیده میشوند. مطالعات نشان دادهاند که هورمون استروژن ممکن است در رشد این کیستها نقش داشته باشد.
2- عفونتهای انگلی
انگل کرم نواری، که در سگها و برخی حیوانات مزرعه یافت میشود، میتواند باعث ایجاد کیستهای کبدی شود. این عفونت زمانی رخ میدهد که انسانها از طریق تماس با انگل اِکینوکوکوس آلوده شوند، معمولاً از طریق غذا یا آبی که به مدفوع حیوانات آلوده شده باشد. این علت کیست کبدی در ایالات متحده به اندازه سایر نقاط جهان شایع نیست.
3- بیماریهای ژنتیکی
افرادی که به برخی اختلالات ژنتیکی مانند بیماری پلی کیستیک کبد (PLD) یا بیماری کلیه پلی کیستیک (PKD) مبتلا هستند، ممکن است روی کبدشان کیستهای متعددی ایجاد شود که میتواند بزرگتر شوند. این کیستها میتوانند علائم دردناک و عوارض بالقوه خطرناک دیگری ایجاد کنند که نیاز به درمان خاص دارند.
4- ضربه به کبد
هر چند به اندازه دلایل دیگر مستند نشده است، اما ضربه به کبد (مثلاً بعد از یک تصادف شدید یا آسیب) نیز میتواند باعث ایجاد کیست در کبد شود.
عوامل ژنتیکی ایجاد کیستهای کبدی
برای برخی افراد، رشد کیست کبدی ممکن است ارثی باشد. افرادی که به بیماری کبد پلی کیستیک (PLD) مبتلا هستند، دارای جهشهای ژنتیکی غیرطبیعی هستند که باعث تشکیل کیست در کبد میشوند. محققان معتقدند PLD و PKD ممکن است برخی از جهشهای ژنتیکی مشترک را داشته باشند. این شرایط معمولاً ارثی هستند، اما در برخی موارد، جهش ژنی میتواند جدید (خودبخودی) باشد، به این معنی که بیماری (و کیستهای کبدی) میتواند در افرادی که سابقه این بیماری را در خانوادهشان ندارند، ظاهر شود.
عوامل خطر سبک زندگی در ایجاد کیست کبدی
برخی از دلایل ایجاد کیست کبدی را نمیتوان تغییر داد، مانند ژنتیک، سن یا بیماری مادرزادی. مطالعات تاکنون به طور خاص، عادات زندگی مانند رژیم غذایی یا ورزش را با ایجاد کیست کبدی مرتبط نکردهاند. با این حال، برخی از انتخابهای کلی سبک زندگی وجود دارند که میتوانند به بهبود سلامت کلی کمک کنند، از جمله:
- از مصرف داروهای غیرضروری خودداری کنید.
- رژیم غذایی متعادل داشته باشید.
- به طور منظم ورزش کنید.
- وزنی را حفظ کنید که برای نوع بدنتان و سلامتی کلی شما مناسب باشد.
- سیگار را ترک کنید.
- الکل را با مسئولیت مصرف کنید.
- به بهداشت فردی خود توجه کنید، بهویژه هنگام سفر، حضور در مزارع یا اطراف حیوانات ناشناخته.
کیستهای کبدی بیشتر در افراد بین 30 تا 70 سالگی ایجاد میشوند، در حالی که کیستهای مادرزادی ممکن است در سنین پایینتر یا حتی هنگام تولد وجود داشته باشند.
روشهای درمانی موثر کیستهای کبدی
درمان کیستهای کبدی بستگی به نوع و اندازه کیست، علائم و وضعیت کلی سلامتی فرد دارد. در زیر به برخی از روشهای درمانی موثر برای کیستهای کبدی اشاره میشود:
1- نظارت و پیگیری
بسیاری از کیستهای کبدی، به ویژه کیستهای ساده و بیضرر، نیاز به درمان خاصی ندارند و تنها نیاز به نظارت و پیگیری منظم دارند. پزشک ممکن است با استفاده از سونوگرافی یا سیتیاسکن، وضعیت کیست را بررسی کند.
2- دارو درمانی
در برخی موارد، اگر کیستها باعث ایجاد علائم دردناک یا عفونت شوند، پزشک ممکن است داروهایی برای کاهش درد یا درمان عفونت تجویز کند.
3- آسپیراسیون
در صورتی که کیست بزرگ باشد و علائم ایجاد کند، ممکن است پزشک تصمیم به تخلیه مایع داخل کیست بگیرد. این کار معمولاً با استفاده از سوزن و تحت هدایت سونوگرافی انجام میشود.
4- جراحی
اگر کیستها بزرگ، دردناک یا مشکوک به سرطانی بودن باشند، ممکن است نیاز به جراحی باشد. این جراحی میتواند شامل برداشتن کامل کیست یا بخشی از کبد باشد.
درمانهای خاص کیستهای کبدی برای بیماریهای زمینهای
اگر کیستهای کبدی ناشی از بیماریهای ژنتیکی مانند بیماری پلی کیستیک کبد (PLD) یا بیماری کلیه پلی کیستیک (PKD) باشند، درمان این بیماریها میتواند به کاهش علائم و عوارض کمک کند. بهبود سبک زندگی، از جمله تغذیه سالم، ورزش منظم و اجتناب از الکل و سیگار، میتواند به بهبود سلامت کبد و کاهش خطر بروز کیستهای جدید کمک کند. همیشه مهم است که با پزشک خود در مورد بهترین روش درمانی برای وضعیت خاص خود مشورت کنید.
خلاصه
کیستهای کبدی، برجستگیهای کوچک، غیرطبیعی و پر از مایع هستند که روی کبد تشکیل میشوند. ممکن است فرد با کیستهای کبدی متولد شود یا بعداً در زندگی به آنها مبتلا شود. عفونتهای انگلی یا بیماریهای ژنتیکی از جمله دلایل بروز کیستهای کبدی هستند. گاهی اوقات، علت ایجاد کیستهای کبدی ناشناخته است.
کیستهای کبدی رایج هستند و در حدود 10 درصد از مردم یافت میشوند. اکثر کیستهای کبدی بیضرر هستند، اما مواردی که ناشی از یک بیماری زمینهای هستند ممکن است نیاز به درمان خاص داشته باشند. پزشک شما میتواند در مورد درمان کیستهای کبدی شما را راهنمایی کند.