مقعد چیست؟ بخشی از دستگاه گوارش انسان است که در انتهای روده بزرگ واقع شده و محل دفع مدفوع است. آناتومی مقعد شامل اعصاب، غدد و ماهیچه‌های مختلفی می‌شود که همگی در عملکرد آن نقش دارند.
مشکلات و بیماری‌های مقعد می‌توانند به دلایل مختلفی از جمله فشار زیاد، عفونت‌ها، یبوست و عوامل ژنتیکی بروز کنند. علائم این مشکلات معمولاً شامل درد، خونریزی، خارش و تورم است. تشخیص و درمان به موقع این مشکلات توسط پزشک می‌تواند به کاهش علائم و پیشگیری از مشکلات جدی‌تر کمک کند.
در این مقاله کلینیک زخم پس از معرفی و بررسی آناتومی مقعد، بیماری‌های رایج و شایع ناحیه مقعد را معرفی خواهیم کرد.
مقعد چیست و چه عملکردی دارد؟
مقعد چیست؟ مقعد در انتهای روده بزرگ قرار گرفته و تقریباً سه یا چهار سانتی‌متر انتهای آن را تشکیل می‌شود. این بخش جایی است که روده بزرگ شما به بیرون باز می‌شود تا مدفوع را خارج کند. در ناحیه مقعد، بافت داخلی روده بزرگ شما از مخاط حساس به پوست معمولی تغییر می‌کند.
ماهیچه‌های حلقوی شکلی به نام اسفنکتر، مقعد شما را احاطه کرده‌اند و آن را بسته نگه می‌دارند تا زمانی که برای خروج مدفوع با دریافت سیگنال فعال و باز شوند.
حال که دانستیم مقعد چیست، عملکرد آن را کمی بیشتر توضیح خواهیم داد. مقعد شما نقش مهمی در دفع راحت مدفوع دارد. اعصاب و ماهیچه‌های اطراف مقعد شما با هم هماهنگ عمل می‌کنند تا به شما اطلاع دهند چه زمانی باید مدفوع کنید، در عین حال مدفوع را تا زمان رسیدن به دستشویی نگه می‌دارند.
هنگامی که آماده هستید، این اعصاب و ماهیچه‌ها دوباره با هم هماهنگ می‌شوند تا مدفوع را از بدن خارج کنند. پوشش مخاطی در مقعد ترشح می‌کند تا خروج مدفوع آسان‌تر انجام شود.
تفاوت بین راست‌روده و مقعد چیست؟
راست‌روده بخشی از روده بزرگ درست پیش از مقعد است. طول آن در حدود ۱۲ تا ۱۵ سانتی‌متر است. مدفوع قبل از خروج در این بخش آماده و جمع می‌شود. هنگامی که راست‌روده شما پر می‌شود، اعصاب، نیاز به دفع را تحریک می‌کنند و اسفنکتر داخلی مقعد شما به طول خودکار شل می‌شود. اسفنکتر خارجی شما تحت کنترل اراده شما است و زمانی که آماده باشید فعال می‌شود.
آناتومی مقعد چیست؟
یک ردیف چین‌های عمودی داخل مقعد، آن را به دو قسمت بالا و پایین تقسیم می‌کند. این بخش ستون مقعدی را تشکیل می‌دهند که توسط شیارهایی از هم جدا شده‌اند و به دریچه مقعد ختم می‌شوند.
شیارها حاوی غدد ترشح کننده مخاط هستند. در بخش پوست ترشح کننده و مخاطی به پوست معمولی تبدیل می‌شود.
قسمت‌های بالا و پایین مقعد شما دارای خون‌رسانی و عصب‌دهی متفاوتی هستند. به همین دلیل است که مقعد شما در قیمت پایین به درد و سوزش و خارش حساسیت بیشتری دارد.
بیماری‌های رایج مقعد چیست؟
همان‌طور که اشاره کردیم، بخش‌های مختلف مقعد می‌توانند حساسیت بیشتری نسبت به سایر بخش‌های آن داشته باشند. بیماری‌های رایج مقعد چیست؟ در ادامه به هر یک از آنها اشاره خواهیم کرد.
۱- هموروئید (بواسیر)
بواسیر چیست؟ هموروئیدها وریدهای خونی بادکرده در مقعد یا راست‌روده شما هستند. آنها به نام هموروئید داخلی (بالای خط پکتینات) و هموروئید خارجی (پایین خط پکتینات) شناخته می‌شوند.
۲- شقاق مقعدی
شقاق یک پارگی در پوشش مقعد شماست که می‌تواند باعث درد و خونریزی شود. تفاوت شقاق و بواسیر در چگونگی ظاهر آنها است.
۳-عفونت قارچی مقعدی
عفونت کاندیدا (کاندیدیازیس) می‌تواند باعث خارش و درد در یا اطراف مقعد شما (ناحیه پرینال) شود. در مقاله «علت خارش مقعد; معاینه و درمان خانگی و دارویی (با پماد)» بیشتر به موضوع خارش مقعد پرداخته‌ایم.
۴-عفونت‌های مقاربتی مقعدی (STIs)
عفونت‌ها و بیماری‌های منتقله از راه جنسی می‌توانند از طریق رابطه جنسی مقعدی، شامل نفوذ مقعدی، تحریک دهانی و دیجیتال (با انگشت)، بر مقعد شما تأثیر بگذارند.
عفونت‌های مقاربتی مقعدی شامل کلامیدیا، هرپس تناسلی، ویروس پاپیلومای انسانی (زگیل‌های مقعدی)، سفلیس، گنوره، هپاتیت A، هپاتیت B و HIV هستند.
درمان زگیل تناسلی با لیزر [قطعی و سریع] + مزایا و عوارض را در مقاله‌ای جداگانه بررسی کرده‌ایم.
۵- آبسه مقعدی/فیستول مقعدی
زمانی که یک غده مقعدی مسدود و عفونی می‌شود، یک آبسه یا جیب چرکی در زیر پوست شما تشکیل می‌شود. بیش از نیمی از آبسه‌های مقعدی تخلیه‌شده، به‌جامانده یک فیستول مقعدی، یک راه عبوری غیرطبیعی که از غده به سمت پوست بیرونی می‌رود، می‌گذارند.
۶- تنگی مقعد
تنگی زمانی رخ می‌دهد که یکی از کانال‌های بدن شما باریک می‌شود، معمولاً به دلیل بافت اسکار در داخل. آسیب، جراحی یا بیماری می‌تواند باعث ایجاد بافت اسکار در داخل مقعد شما شود که منجر به تنگی می‌شود.
۷- ناهنجاری مقعدی – راست‌روده‌ای
ناهنجاری مقعدی – راست‌روده‌ای یک نقص مادرزادی است که باعث می‌شود مقعد شما به طور غیرعادی توسعه یابد. یک مقعد گم‌شده یا جابه‌جا شده ممکن است نیاز به تعمیر جراحی (آنوپلاستی) داشته باشد.
۸- انیسموس
انیسموس زمانی رخ می‌دهد که ماهیچه‌ها و اعصاب درگیر در عمل دفع نمی‌توانند به‌درستی هماهنگ شوند تا حرکت روده را ایجاد کنند. به آن دفع دی‌سینرژیک نیز می‌گویند.
۹- بی‌اختیاری مقعدی
بی‌اختیاری مدفوع می‌تواند زمانی رخ دهد که ماهیچه‌های اسفنکتر مقعدی شما نتوانند حرکات روده شما را کنترل کنند. این می‌تواند باعث خروج مدفوع در زمانی شود که شما نمی‌خواهید.
۱۰- سرطان مقعد
سرطان مقعد یک بیماری جدا از سرطان راست‌روده یا روده بزرگ است. سرطانی که در کانال مقعدی شما توسعه پیدا می‌کند معمولاً کارسینوم سلول سنگ‌فرشی است.
مقعد چیست؟ عملکرد، ساختار و انواع بیماری‌های مقعد با عکس
مقعد آخرین بخش دستگاه گوارش انسان است که به عنوان نقطه خروجی مدفوع عمل می‌کند. مقعد از عضلات و بافت‌های مختلفی تشکیل شده که به کنترل دفع مدفوع کمک می‌کنند. ناحیه مقعدی بسیار حساس است و به راحتی می‌تواند تحت تأثیر مشکلات مختلف قرار گیرد. در صورت ابتلا به بواسیر، فیستول مقعدی یا زگیل تناسلی می‌توانید با کادر درمانی ما برای رزرو نوبت در مجموعه کلینیک زخم در ارتباط باشید.
سؤال‌های متداول
شایع‌ترین بیماری‌های مقعدی چیست؟
بواسیر، آبسه مقعدی و عفونت‌های قارچی برخی از بیماری‌های شایع مقعد هستند.
علت به وجود آمدن بواسیر چیست؟
فشار زیاد، یبوست، بارداری، نشستن یا ایستادن طولانی می‌توانند باعث بواسیر شوند.