کیست تخمدان نوعی توده پر از مایع است که معمولاً در تخمدان‌ها ایجاد می‌شود و اغلب هیچ علامتی ندارد. اما در صورتی که علائمی بروز کند، ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درد شدید
- درد مبهم
- نفخ
- درد و فشار در ناحیه پایین شکم
درد شدید و ناگهانی میتواند نشانه‌ای از پارگی کیست تخمدان باشد. این مقاله به بررسی علائم، عوارض و زمان مراجعه به پزشک در مورد کیست تخمدان می‌پردازد.
علائم شایع کیست تخمدان
بسیاری از کیستهای تخمدان هیچ علامتی ندارند. اما در صورت بروز علائم، ممکن است فرد تجربه کند:
- درد یا فشار در ناحیه پایین شکم که ممکن است مبهم یا تیز باشد.
- نفخ یا ورم در شکم پایین
- قاعدگی نامنظم یا دردناک
- حالت تهوع یا استفراغ
- درد در حین انجام برخی فعالیت‌ها
علائم نادر کیست تخمدان
بیشتر کیستهای تخمدان بیخطر هستند و ناراحتی کمی یا هیچ ناراحتی ایجاد نمی‌کنند. اما در برخی موارد، آن‌ها میتوانند علائم دردناک ایجاد کنند، به ویژه زمانی که:
- کیست بزرگتر می‌شود
- کیست پاره می‌شود
- کیست پیچ می‌خورد
- خونریزی یا تداخل در تأمین خون تخمدان رخ می‌دهد
علائم نادر شامل موارد زیر است:
- درد در ناحیه کمر یا ران
- درد هنگام اجابت مزاج
- دشواری در تخلیه کامل مثانه
- ادرار مکرر
- افزایش وزن
- درد پستان
اگر کیست تخمدان پاره شود، ممکن است درد و خونریزی را تجربه کنید. در صورت خونریزی شدید، ممکن است علائم دیگری مانند سرگیجه، تنگی نفس و ضربان قلب سریع نیز بروز کند.
عوارض کیست تخمدان
بیشتر کیستهای تخمدان در افراد قاعده‌دار عوارضی ایجاد نمی‌کنند. اما در صورت بروز عوارض، این موارد شامل:
- پارگی کیست: درد شدید و خونریزی که ممکن است نیاز به درمان پزشکی داشته باشد.
- پیچ خوردگی کیست: که میتواند منجر به درد شدید شود و معمولاً نیاز به جراحی فوری دارد.
- خطر ابتلا به سرطان تخمدان: به ویژه در زنان یائسه.
علل شایع کیست تخمدان
این عوامل میتوانند به شکل‌گیری کیستهای تخمدان کمک کنند و در صورت بروز علائم، مشاوره با پزشک ضروری است.
اختلال هورمونی:
- عدم تعادل هورمونی میتواند منجر به ایجاد کیستهای تخمدان شود. این اختلالات معمولاً در زمان تخمک‌گذاری و چرخه قاعدگی رخ می‌دهند.
بارداری:
- کیستهای تخمدان در اوایل بارداری، حتی زمانی که قاعدگی متوقف شده است، شایع هستند. این کیستها معمولاً خوش‌خیم و بی‌ضرر هستند و با پیشرفت بارداری از بین میروند. اما اگر این کیستها باقی بمانند، ممکن است خطر پارگی یا پیچ‌خوردگی آن‌ها وجود داشته باشد و در حین زایمان مشکلاتی را ایجاد کند. همچنین، این کیستها میتوانند خطر ابتلا به بیماری‌هایی مانند دیابت بارداری یا فشار خون ناشی از بارداری را افزایش دهند.
آندومتریوز:
- این بیماری باعث رشد بافت آندومتریال خارج از رحم می‌شود و میتواند منجر به تشکیل کیستهای آندومتریوما یا “کیستهای شکلاتی” شود.
عادت ماهیانه:
- در طول عادت ماهیانه، تخمک در داخل تخمدان تشکیل می‌شود و فولیکول بالغ هنگام آزاد شدن تخمک در زمان تخمک‌گذاری می‌ترکد. اگر این فرآیند به درستی انجام نشود، ممکن است کیستهای عملکردی ایجاد شوند.
زمان مراجعه به پزشک
اگرچه اکثر کیستهای تخمدان بی‌ضرر هستند، اما بهتر است علائم خود را زیر نظر داشته باشید و در صورت بروز علائم جدی، به پزشک مراجعه کنید. علائم جدی شامل:
- درد شدید
- سرگیجه
- تنگی نفس
- تپش قلب
- کاهش وزن ناخواسته
- احساس سیری سریع بدون غذا خوردن
این علائم ممکن است نشانه‌ای از کیست پاره شده یا (در موارد نادر) سرطان تخمدان باشد.
انواع کیستهای تخمدان
انواع کیستها میتوانند تأثیرات مختلفی بر سلامت زنان داشته باشند و در صورت بروز علائم، مشاوره با پزشک ضروری است.
کیستهای عملکردی:
- این کیستها معمولاً در طول دو یا سه چرخه قاعدگی کوچک می‌شوند و ناپدید می‌شوند.
- به ندرت در زنان یائسه دیده می‌شوند، زیرا در این حالت تخمک‌گذاری انجام نمی‌شود.
کیستهای درموئید:
- این کیستها با انواع مختلف بافت، از جمله مو و پوست، پر شده‌اند.
- معمولاً در سنین جوانی ایجاد می‌شوند و میتوانند بزرگ شوند.
کیستهای آندومتریوما:
- به عنوان “کیستهای شکلاتی” نیز شناخته می‌شوند.
- این کیستها ناشی از آندومتریوز هستند و معمولاً حاوی خون قاعدگی قدیمی می‌باشند.
کیستهای آدنومای سیستیک:
- این کیستها از سلول‌های سطح خارجی تخمدان‌ها رشد می‌کنند.
- معمولاً خوش‌خیم هستند و نیاز به درمان خاصی ندارند.
سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS):
- به کیست‌هایی گفته می‌شود که از تجمع فولیکول‌ها در تخمدان‌ها شکل می‌گیرند.
- این کیستها باعث بزرگ شدن تخمدان‌ها و ضخیم شدن لایه خارجی آن‌ها می‌شوند که ممکن است از تخمک‌گذاری جلوگیری کند.
- PCOS اغلب دلیل مشکلات ناباروری است.
آیا داروهایی وجود دارند که باعث ایجاد کیست تخمدان می‌شوند؟
بله، برخی داروها میتوانند به عنوان یک عامل خطر برای ایجاد کیستهای تخمدان عمل کنند. به طور خاص، داروهای هورمونی مانند:
-
داروهای هورمونی ضد بارداری: این داروها معمولاً برای کنترل چرخه قاعدگی و جلوگیری از بارداری استفاده می‌شوند. در برخی موارد، قطع مصرف این داروها میتواند منجر به ایجاد کیستهای تخمدان شود.
-
داروهای درمان آندومتریوز: برخی از داروهایی که برای درمان آندومتریوز تجویز می‌شوند، میتوانند باعث تغییرات هورمونی شوند و در نتیجه به تشکیل کیستها کمک کنند.
-
داروهای تحریک تخمک‌گذاری: در درمان ناباروری، برخی داروها برای تحریک تخمک‌گذاری استفاده می‌شوند و ممکن است خطر ایجاد کیستهای تخمدان را افزایش دهند.
اگر نگران تأثیر داروها بر سلامت تخمدان‌های خود هستید، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید تا اطلاعات دقیقتری دریافت کنید و در صورت نیاز، تغییراتی در درمان خود ایجاد کنید.
درمان کیست تخمدان
درمان کیست تخمدان به عوامل مختلفی از جمله اندازه و نوع کیست، سن و سلامت عمومی زن، برنامه‌های بارداری آینده و علائم خاص او بستگی دارد.
کیستهای خوش‌خیم:
- اگر کیست خوش‌خیم تشخیص داده شود و زن علائمی نداشته باشد، معمولاً توصیه می‌شود که دو تا سه ماه صبر کند تا ببیند آیا کیست به طور طبیعی ناپدید می‌شود یا خیر. در بسیاری از موارد، کیستهای عملکردی بدون نیاز به مداخله پزشکی حل می‌شوند.
قرص‌های ضد بارداری:
- این داروها معمولاً برای درمان کیستهای خوش‌خیم مؤثر نیستند، اما میتوانند در موارد خاصی کمک کنند.
زنان یائسه:
- زنان یائسه که دچار خونریزی و درد هستند، ممکن است نیاز به جراحی داشته باشند. روش‌های جراحی میتواند از برداشتن ساده کیست تا برداشتن کامل تخمدان متغیر باشد. احتمال ابتلا به تومورهای بدخیم در این گروه سنی بیشتر است.
کیستهای بدخیم:
- اگر مشکوک به بدخیم بودن کیست باشد، هیسترکتومی (برداشتن رحم) توصیه می‌شود. نوع عمل جراحی مورد نیاز به عوامل مختلفی از جمله احتمال وجود سرطان و مرحله اولیه تشخیص آن بستگی دارد.
پزشک شما در مورد جزئیات عمل جراحی با شما صحبت خواهد کرد، اما باید به خاطر داشته باشید که وسعت دقیق عمل ممکن است تا زمان شروع عمل مشخص نشود.
جدول اطلاعات درباره کیستهای تخمدان
| موضوع | جزئیات |
|---|---|
| تعریف | کیست تخمدان کیسه‌ای پر از مایع است که در تخمدان‌ها ایجاد می‌شود. |
| علائم شایع | – درد در ناحیه پایین شکم – نفخ – قاعدگی نامنظم – حالت تهوع |
| علائم نادر | – درد شدید – خونریزی – سرگیجه – تنگی نفس |
| عوامل خطر | – آندومتریوز – سندرم تخمدان پلی کیستیک – بارداری – درمان‌های هورمونی |
| تشخیص | – معاینه لگن – سونوگرافی – آزمایش‌های خون |
| درمان | – نظارت و پیگیری – دارو (مسکن یا هورمونی) – جراحی در صورت نیاز |
| عوارض | – پارگی کیست – پیچ خوردگی کیست – خطر ابتلا به سرطان در زنان یائسه |
| زمان مراجعه به پزشک | – درد شدید – خونریزی غیرمعمول – سرگیجه و تنگی نفس |
| پیشگیری | – حفظ وزن سالم – مدیریت استرس – پیگیری منظم با پزشک |
درمان کیست مویی و بواسیر
در صورتی که به دنبال درمان کیست مویی یا درمان بواسیر هستید، می‌توانید به کلینیک زخم مراجعه کنید. این کلینیک‌ها معمولاً خدمات متنوعی برای درمان این مشکلات ارائه می‌دهند.
خلاصه
کیستهای تخمدان، توده‌های پر از مایع هستند که معمولاً در طول سال‌های باروری در داخل یا روی تخمدان‌ها رشد می‌کنند. برای بسیاری از افراد، کیستهای تخمدان هیچ علائمی ایجاد نمی‌کنند، اما ممکن است علائمی مانند بی‌نظمی قاعدگی یا درد و ناراحتی در قسمت پایین شکم بروز کند. در صورت بروز علائم شدید یا غیرمعمول، حتماً به پزشک مراجعه کنید، زیرا ممکن است نیاز به درمان پزشکی داشته باشید.
