عوارض فیستول مقعدی یا آنال را می‌توان از حالت ساده تا وخیم بررسی کرد که در هر دو حالت زندگی بیمار تحت تاثیر این مسئله قرار می‌گیرد. حال آنکه انجام لیزر فیستول (درمان فیستول با لیزر) در کمترین زمان انجام می‌شود و شما می‌توانید به زندگی روزمره خود بازگردید. با این حال بسیاری از افراد به دلایل مختلف این بیماری را جدی نمی‌گیرند و برای درمان آن اقدام نمی‌کنند. با دانستن عوارضی که ممکن است از این عارضه ناشی شود، به اهمیت درمان و مدیریت آن پی خواهید برد. در این مقاله از وبسایت کلینیک زخم به این عوارض و شیوه‌های درمانی آنها خواهیم پرداخت.
عوارض فیستول مقعدی یا آنال چه هستند؟
عدم درمان و مراقبت در رابطه با هر بیماری منجر به مشکلات جدی‌تر خواهد شد. عوارض فیستول مقعدی اغلب شامل عفونت‌هایی می‌شود که می‌تواند تمام بدن را درگیر کند. برای اقدام به موقع بهتر است بدانید فیستول مقعدی چیست؟ فیستول یک ارتباط غیر طبیعی و کانالی بین پوست اطراف مقعد و راست‌روده است که معمولاً به دلیل آبسه یا عفونت در ناحیه مقعد شکل می‌گیرد. علائم آن شامل ترشح چرکی، درد و سوزش، تورم، خارش و تب می‌تواند باشد. در صورت مشاهده این علائم در کنار هم بهتر است در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید.
ترشحات و آبسه
در صورت عدم توجه به درد مقعدی و فیستول شکل گرفته، ممکن است با ترشحات ناخوشایندی بر روی لباس مواجه شوید. از عوارض فیستول مقعدی این ترشحات است که به صورت مایع همراه با بوی بد از بدن خارج می‌شوند. همچنین، عدم درمان به موقع می‌تواند احتمال تشکیل آبسه‌های دردناک را افزایش دهد. آبسه ممکن است نیاز به تخلیه فوری و درمان داشته باشند.
عفونت سیستمیک (سپسیس)
عفونت سیستمیک یا سپسیس یک وضعیت جدی پزشکی است که زمانی رخ می‌دهد که عفونت موضعی مانند عفونت ناشی از فیستول مقعدی به کل بدن گسترش یابد. در این حالت، باکتری‌ها یا سموم آنها وارد جریان خون می‌شوند و باعث یک واکنش التهابی شدید در سراسر بدن می‌شوند.
این واکنش می‌تواند به آسیب بافتی، اختلال عملکرد اندام‌های حیاتی و حتی مرگ منجر شود. به همین سبب، نباید فیستول یا آبسه‌ها را حالتی ساده در نظر بگیرید و حتی در صورت تشخیص برای درمان یا مدیریت فیستول‌ها به پزشک مراجعه کنید.
علائم عفونت سیستمیک می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- تب یا کاهش دمای بدن
- افزایش ضربان قلب
- تنفس سریع
- فشار خون پایین
- گیجی یا کاهش سطح هوشیاری
- ضعف شدید یا لرز
اقدامات درمانی در این حالت شامل آنتی‌بیوتیک‌های وریدی، مایعات وریدی و به‌کارگیری از دستگاه‌های تنفسی یا کلیوی در صورت لزوم است.
التهاب صفاق (پریتونیت)
از عوارض فیستول مقعدی که به صورت نادر رخ می‌دهد، التهاب صفاق است. التهاب صفاق یا پریتونیت (Peritonitis) یک وضعیت جدی و تهدیدکننده زندگی است که در اثر التهاب پرده صفاق، یعنی غشایی که دیواره داخلی شکم و اندام‌های داخلی آن را می‌پوشاند، ایجاد می‌شود.
این التهاب معمولاً ناشی از عفونت است که می‌تواند به دلیل سوراخ شدن دستگاه گوارش مانند پارگی روده یا معده، عفونت‌های داخلی شکمی مثل آپاندیسیت یا فیستول‌های عفونی یا نفوذ میکروب‌ها از طریق جریان خون رخ دهد.
علائم شامل درد شدید و ناگهانی شکم، حساسیت به لمس، تب، تهوع، استفراغ، کاهش اشتها، و نفخ است. اگر التهاب صفاق درمان نشود، می‌تواند به عفونت سیستمیک (سپسیس) که در بخش قبل توضیح داده‌ایم شود.
در این حالت، درمان معمولاً شامل آنتی‌بیوتیک‌های قوی و گاهی جراحی برای رفع منبع عفونت یا ترمیم آسیب است.
پیچیدگی فیستول
منظورمان از پیچیدگی فیستول چیست؟ فیستول مقعدی در ابتدا ممکن است ساده باشد، امّا در طول زمان تبدیل به فیستول‌های پیچیده و عفونی می‌شود که درمان آنها دشوارتر خواهد بود.
این فیستول‌های عفونی و پیچیده بر بدن شما چندین تاثیر منفی می‌گذارند. آنها می‌توانند باعث افزایش اندازه آبسه‌ها شوند که حالتی دردناک در مقعد ایجاد خواهند کرد. ممکن است تعداد مجراها و طول آنها را افزایش دهند. همچنین، فیستول‌هایی که در این نوع هستند باعث گسترش عفونت و فیبروز اسفنکتر مقعد می‌شود. جراحی آنها دشوارتر است، پس توصیه می‌کنیم در مراحل اولیه برای درمان اقدام کنید.
تنگی و انسداد مقعد (آنال استنوسیس و آنال استریکتور)
التهاب و زخم مزمن که بر اثر فیستول‌ها به وجود می‌آید، می‌تواند منجر به تنگی کانال مقعد شود که دفع مدفوع را دشوار و دردناک می‌کند و حتی ممکن است باعث انسداد روده شود. انسداد روده برای تمام سنین رخ می‌دهد و حالتی بسیار دردناک می‌تواند باشد.
افزایش خطر سرطان
هرچند نادر، اما فیستول‌های مزمن در صورت درمان‌نشدن ممکن است طی سال‌ها به سرطان تبدیل شوند. بهتر است قبل پیچیدگی فیستول آن را درمان کرده یا تحت مراقبت‌های بهداشتی قرار بگیرید.
بی‌اختیاری مدفوع
از عوارض فیستول مقعدی می‌توان به بی‌اختیاری مدفوع اشاره کرد. فیستول‌های مزمن و فعال یا درمان‌نشده ممکن است به بی‌اختیاری مدفوع منجر شوند، زیرا عضلات اسفنکتر آسیب (Sphincter muscles) می‌بینند و توانایی کنترل حرکات روده کاهش می‌یابد.
در تصاویر می‌توانید محل قرار گیری عضلات اسفنکتر را مشاهده کنید. این بخش از بدن در واقع گروهی از عضلات حلقوی هستند که وظیفه کنترل باز و بسته شدن مجراهای بدن، مانند مقعد و مجرای ادرار، را بر عهده دارند. در مقعد، این عضلات شامل اسفنکتر داخلی (غیرارادی) و اسفنکتر خارجی (ارادی) هستند که با همکاری یکدیگر حرکات روده و دفع مدفوع را تنظیم می‌کنند.
تاثیر آن بر شیوه زندگی
فیستول‌های مقعدی می‌توانند فعالیت‌های روزمره مانند نشستن طولانی مدت و حتی خوابیدن را دشوار کرده و کیفیت زندگی را به طور قابل توجهی کاهش دهند. علاوه بر این، استرس روانی ناشی از بوی نامطبوع یا ترشحات مداوم می‌تواند روابط اجتماعی و اعتماد به نفس فرد را تحت تاثیر قرار دهد.
عوارض جراحی فیستول مقعدی
عمل جراحی فیستول مقعدی اغلب موفقیت‌آمیز است، امّا در مقایسه با لیزر فیستول هزینه و زمان بیشتری می‌برد و ممکن است عوارضی را نیز به همراه داشته باشد.
- ممکن است محل جراحی عفونت کند و نیاز به مصرف آنتی‌بیوتیک باشد.
- خونریزی خفیف تا متوسط از محل زخم طبیعی است، اما در موارد نادر ممکن است خونریزی شدید رخ دهد.
- اگر جراحی به عضلات اسفنکتر آسیب برساند، ممکن است بی‌اختیاری مدفوع یا گاز ایجاد شود.
- در برخی موارد، فیستول ممکن است دوباره ایجاد شود، به‌ویژه اگر جراحی کامل نباشد.
- تشکیل بافت اسکار ممکن است به باریک شدن کانال مقعد منجر شود.
- در برخی موارد، بیماران ممکن است برای مدت طولانی پس از جراحی درد داشته باشند.
حالت بیمار پس از جراحی
پس از جراحی ممکن است عوارض طبیعی و خفیفی را تجربه کنید که شامل: کرمپ و اسپاسم عضلات مقعد، حالت تهوع و استفراغ، یبوست و احساس درد و ناراحتی در محل زخم است. این موارد طبیعی بوده و با استراحت و مصرف مایعات کافی و داروهای ضددرد از بین می‌روند.
مزیت‌های لیزر فیستول مقعدی نسبت به جراحی
اگر قصد دارید تا از عوارض فیستول مقعدی جلوگیری کنید، بهترین روش لیزر آبسه و فیستول‌های به وجود آمده است. این روش در مقایسه با جراحی، یک روش مدرن و کمتر تهاجمی است که با دقت بالا انجام می‌شود. لیزر درمان را دقیق‌تر و هدفمندتر می‌کند و به این ترتیب آسیب کمتری به بافت‌های سالم می‌رسد و در نتیجه اسکار کمتری شکل می‌گیرد.
همچنین، کمترین آسیب را به عضلات اسفنکتر می‌رساند که نتیجه آن کاهش خطر بی‌اختیاری مدفوع است. بیماران پس از درمان فیستول با لیزر درد کمتری را تجربه کرده و دوره نقاهت کوتاه‌تری را می‌گذرانند. روش لیزر به کاهش احتمال بازگشت فیستول نیز کمک می‌کند.
این روش برای بسیاری از بیماران گزینه‌ای ایمن‌تر است؛ اما دقت داشته باشید که این روش به نوع و گسترش فیستول وابسته است. پزشک پس از بررسی وضعیت بهترین روش را به شما توصیه خواهد کرد.
مدیریت عوارض فیستول مقعدی و مراقبت‌های لازم
مدیریت عوارض و مراقبت‌های مناسب پس از جراحی یا درمان فیستول مقعدی برای کاهش درد، تسریع بهبودی و جلوگیری از عفونت بسیار مهم است.
در صورتی که درد داشته باشید، برای شما داروهای مسکن تجویز می‌شود. همچنین، توصیه می‌کنیم از حمام آب گرم (sitz bath) استفاده کنید تا التهاب و درد کاهش و روند بهبود تسریع پیدا کند.
برای جلوگیری از عفونت، پس از اجابت مزاج محل را با آب گرم و صابون ملایم تمیز کنید و پانسمان باید به طور مرتب تعویض شود. آنتی‌بیوتیک‌هایی که برای شما تجویز می‌شود را نیز سر موقع مصرف کنید.
حتماً در رژیم غذایی خود تجدید نظر کرده و میوه‌ها و سبزی‌ها را به آن اضافه کنید. از غذاهای تند، چرب و پر ادویه خودداری کنید که باعث تحریک زخم می‌شوند. با رعایت این نکات امید است که در زمان کمتری بهبود پیدا کنید.