میکروب معده (هلیکوباکتر) نوعی باکتری است که می‌تواند در معده شما زندگی کند و باعث التهاب و زخم شود. این نوع باکتری یکی از شایع‌ترین علت‌های عفونت معده در جهان به شمار می‌آید. علائم هلیکوباکتر به صورت درد شکمی، سوزش سر دل، حالت تهوع، نفخ و مدفوع سیاه یا خونی ظاهر می‌شوند.
در صورت مشاهده هر یک از علائم ضروری است به پزشک مراجعه کنید. با مطالعه این مقاله کلینیک زخم با این باکتری، علائم و شیوه‌های درمانی آن آشنا شوید.
میکروب معده چیست و چگونه عمل می‌کند؟
میکروب معده یا هلیکوباکتر پیلوری (Helicobacter pylori) یک نوع باکتری است که می‌تواند باعث عفونت در معده شود. این باکتری می‌تواند باعث التهاب یا زخم در پوشش داخلی معده یا قسمت بالای روده کوچک (اثنی‌عشر) شود. در برخی از افراد این عفونت می‌تواند منجر به سرطان معده شود.
عفونت با هلیکوباکتر پیلوری شایع است. حدود دو سوم جمعیت جهان آن را در بدن خود دارند. برای اکثر افراد، این باکتری هیچ علامتی نشان نمی‌دهد. امّا در می‌تواند باعث زخم‌های گوارشی شود.
نحوه ابتلا به میکروب معده
میکروب معده یا باکتری هلیکوباکتری پیلوری معمولاً از فردی به فرد دیگر یا به یکی از روش‌های زیر به افراد منتقل می‌شود:
- غذا، آب یا ظروف کثیف
- دهان به دهان
- مدفوع یا استفراغ آلوده
هنگامی که این باکتری وارد بدن شما می‌شود، در داخل پوشش معده شما تکثیر می‌کند. این باعث ضعیف شدن پوشش داخلی معده می‌شود و احتمال اینکه اسید معده شما باعث ایجاد زخم شود، افزایش پیدا می‌کند.
آیا میکروب معده مسری است؟
بله در صورت تماس با بزاق یا سایر مایعات بدن فردی که قبلاً آلوده شده است، ممکن است شما نیز به هلیکوباکتری پیلوری مبتلا شوید.
آیا میکروب معده می‌تواند باعث شقاق یا بواسیر شود؟
بواسیر چیست؟ به وریدهای متورم و ملتهب در ناحیه مقعد و پایین رکتوم گفته می‌شود. میکروب معده مستقیماً باعث بواسیر یا شقاق نمی‌شود. این میکروب اغلب بر دستگاه گوارش فوقانی تاثیر گذار است و مشکلاتی مانند زخم مده را ایجاد می‌کند.
با این حال مشکلات گوارشی ناشی از این باکتری ممکن است به‌صورت غیرمستقیم روی این بیماری‌ها تأثیر بگذارید.
شرایط ابتلا به میکروب معده
اکثر افراد در دوران کودکی به میکروب معده مبتلا می‌شوند، امّا این مسئله در بزرگسالان نیز می‌تواند رخ دهد. به وجود آمدن این نوع عفونت اغلب به شرایط زندگی ارتباط دارد.
عواملی که می‌توانند شرایط را با ابتلا به این باکتری فراهم کنند:
- فضای شلوغ و پر جمعیت
- نبود سرویس آب و فاضلاب سالم
- زندگی در محله‌ای نزدیک به محیط آلوده
- زندگی در محیطی در حال توسعه
علائم میکروب معده (هلیکوباکتر) چیست، چگونه درمان می‌شود؟
میکروب معده به خودی خود علائمی را نشان نمی‌دهد. با این حال در صورت شدت گیری فعالیت آن، التهاب معده یا زخم معده در فرد بیماری دیده خواهد شد. شایع‌ترین مشکل درد مبهم یا سوزش در شکم است. این احساس ممکن است به طور مداوم نباشد و پس از مدتی از بین برود و دوباره به وجود آید. ممکن است پس از خوردن غذا یا نوشیدن شیر یا مصرف یک آنتی‌اسید احساس بهتری داشته باشید.
علائم دیگر میکروب معده عبارت‌اند از:
- نفخ
- اشتها نداشتن
- حالت تهوع
- استفراغ
- کاهش وزن بدون دلیل مشخص
اکثر افراد آلوده به هلیکوباکتر پیلوری مدفوع ظاهراً طبیعی دارند. امّا اگر رنگ مدفوع شما تیره یا خونی است، فوراً به پزشک مراجعه کنید. خون در مدفوع می‌تواند به دلایل مختلف رخ دهد که میکروب معده می‌تواند یکی از آنها باشد. خون در مدفوع نوزاد دلایل دیگری دارد که در مقاله مرتبط با آن این دلایل را بررسی کرده‌ایم.
نحوه تشخیص میکروب معده
زمانی که به پزشک مراجعه کنید، پزشک از روش‌های مختلفی می‌تواند برای تشخیص علت حالت شما اقدام کند:
۱- آزمایش خون: در این آزمایش، نمونه‌ای از خون شما گرفته می‌شود و برای بررسی وجود آنتی‌بادی‌های هلیکوباکتر پیلوری مورد آزمایش قرار می‌گیرد. بدن شما در پاسخ به عفونت، آنتی‌بادی تولید می‌کند.
۲- آزمایش تنفس: در این آزمایش، شما یک مایع یا قرص حاوی اوره را می‌نوشید یا می‌بلعید. اوره توسط هلیکوباکتر پیلوری تجزیه می‌شود و این امر باعث تولید گاز دی‌اکسیدکربن می‌شود. سپس نمونه‌ای از هوای بازدمی شما گرفته می‌شود و برای بررسی وجود دی‌اکسیدکربن مورد آزمایش قرار می‌گیرد.
۳- آزمایش مدفوع: در این آزمایش، نمونه‌ای از مدفوع شما برای بررسی وجود هلیکوباکتر پیلوری یا آنتی‌ژن‌های آن مورد آزمایش قرار می‌گیرد.
۴- آندوسکوپی: در این آزمایش، پزشک از یک لوله نازک و انعطاف‌پذیر با دوربین برای مشاهده داخل معده و روده کوچک شما استفاده می‌کند. در حین آندوسکوپی، پزشک ممکن است نمونه‌ای از بافت (بیوپسی) را برای
بررسی بیشتر در آزمایشگاه جمع‌آوری کند.
درمان میکروب معده (هلیکوباکتر)
درمان هلیکوباکتر پیلوری شامل ترکیبی از چند دارو می‌شود که به عنوان «درمان ترکیبی» شناخته می‌شود. این درمان معمولاً شامل موارد زیر است:
- آنتی‌بیوتیک‌ها: دو یا چند نوع آنتی‌بیوتیک به طور هم‌زمان برای مدت ۱۰ تا ۱۴ روز تجویز می‌شود تا باکتری‌ها را از بین ببرند. برخی از آنتی‌بیوتیک‌های معمول شامل کلاریترومایسین، آموکسی‌سیلین و مترونیدازول هستند.
- داروهای مهارکننده پمپ پروتون (PPI): این داروها مانند امپرازول، لانزوپرازول یا پنتوپرازول تولید اسید معده را کاهش می‌دهند و کمک به بهبود زخم‌های معده می‌کنند
- داروهای حاوی بیسموت: بیسموت ساب سالیسیلات می‌تواند به عنوان یک جزء از درمان ترکیبی استفاده شود تا باکتری‌ها را از بین ببرد و از چسبیدن آنها به دیواره معده جلوگیری کند.
سخن پایانی
میکروب معده می‌تواند باعث ایجاد عفونت در معده و دوازدهه شود و مشکلات گوارشی مانند زخم معده، گاستریت و حتی سرطان معده را ایجاد کند. علائم میکروب معده به صورت درد، نفخ، تهوع، کاهش وزن و بی‌اشتهای ظاهر می‌شوند. در صورت داشتن این علائم ضروری است به پزشک مراجعه کنید تا با انجام آزمایش‌ها علت دقیق حالت شما مشخص شود.
سؤال‌های متداول
مراقبت‌های خانگی برای پیشگیری از میکروب معده چیست؟
غذاها و نوشیدنی‌های تحریک‌کننده ننوشید، پس از استفاده از توالت دست‌ها را بشویید و از مصرف آب و غذای آلودی خودداری کنید.
چه آزمایش‌هایی برای تشخیص هلیکوباکتر انجام می‌شود؟
آزمایش تنفسی اوره، آزمایش خون و مدفوع و آندوسکوپی با تشخیص پزشک انجام می‌شوند.