نفخ شکم، حالتی است که شکم فرد به طور غیرطبیعی بزرگ و پر از گاز می‌شود. این حالت شایع است و در بسیاری از افراد رخ می‌دهد. عوامل مختلفی می‌توانند باعث این مشکل شوند. گاز روده، مشکلات گوارشی، یبوست، عدم تعادل هورمونی و برخی از مواد غذایی و دارویی می‌توانند باعث نفخ شکمی شوند.
در این مقاله کلینیک زخم به بررسی نفخ شکم، علت آن و راه‌های پیشگیری از این عارضه خواهیم پرداخت. در صورت نیاز می‌توانید برای رفع این حالت مشورت‌های لازم را از پزشکان دریافت کنید.
علت نفخ شکم و راه‌های پیشگیری از آن
نفخ شکم به دلیل جمع شدن گاز در دستگاه گوارش رخ می‌دهد. هنگام نوشیدن و غذا خوردن مقدار هوا وارد دستگاه گوارش می‌شود که حاوی اکسیژن و نیتروژن است. هنگام هضم غذا نیز، اعضا درگیر در این فرایند، گازهای هضم کننده از جمله هیدروژن، متان و دی‌اکسیدکربن تولید میشوند. این گازها باید از بدن دفع شوند و عدم دفع آن باعث ایجاد نفخ شکم می‌شود.
علائم نفخ شکم چیست؟
- احساس پُری و سنگینی در شکم: یکی از رایج‌ترین علائم نفخ، احساس پُری و سنگینی در شکم است که ممکن است بعد از خوردن غذا بیشتر شود.
- باد شکم: تولید و دفع گاز از دستگاه گوارش می‌تواند ناشی از نفخ باشد.
- برآمدگی شکم: شکم ممکن است به طور ظاهری پف کرده و بزرگ‌تر از حد معمول به نظر برسد.
- درد و ناراحتی شکمی: ممکن است دردهای شکمی یا ناراحتی‌هایی در ناحیه شکم احساس شود که معمولاً به صورت دردهای مبهم یا کرمپ‌های ناگهانی ظاهر می‌شود.
- آروغ زدن: افزایش آروغ زدن می‌تواند یکی از نشانه‌های نفخ باشد.
همچنین ممکن است به دلیل ایجاد شدن نفخ شکم، فرد احساس تهوع داشته باشد.
احساس لرزش یا غرغر در شکم ناشی از حرکت گاز در دستگاه گوارش است.
دلایل ایجاد شدن نفخ شکم
همان طور که در بالا اشاره کردیم، نفخ در ناحیه شکم به دلیل بلعیدن هوا در هنگام غذا خوردن و نوشیدن و همچنین، تولید گاز هنگام هضم غذا ممکن است ایجاد شود. دلایل دیگری نیز می‌توانند این حالت را شدت بخشیده یا باعث ایجاد نفخ شوند.
- غذاهای خاص: برخی غذاها مانند لوبیا، نخود، کلم، و برخی محصولات لبنی می‌توانند تولید گاز در روده را افزایش دهند.
- مشکلات گوارشی: مشکلاتی مانند سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)، یبوست، و عدم تحمل لاکتوز می‌توانند باعث نفخ شوند.
- اختلالات آنزیمی: برخی افراد ممکن است آنزیم‌های لازم برای هضم کامل برخی غذاها را نداشته باشند که می‌تواند منجر به نفخ شود.
- تغییرات هورمونی: در زنان، تغییرات هورمونی مرتبط با چرخه قاعدگی می‌تواند باعث نفخ شود.
- مصرف غذاهای پرچرب و سنگین: این نوع غذاها می‌توانند هضم را کند کرده و منجر به تجمع گاز در شکم شوند.
- مصرف نوشیدنی‌های گازدار: نوشیدنی‌های حاوی گاز مانند سودا می‌توانند گاز زیادی را به دستگاه گوارش وارد کنند.
- استرس و اضطراب: این حالت‌ها می‌توانند تأثیر منفی بر عملکرد دستگاه گوارش داشته باشند و باعث نفخ شوند. در مورد با رابطه استرس با بیماری‌های گوارشی در مقاله‌ای جداگانه بیشتر صحبت کرده‌ایم.
راه‌های پیشگیری از نفخ شکمی
برای جلوگیری از این حالت خوب است راهکارهای زیر را مد نظر قرار دهید:
هنگام خوردن غذا، سعی کنید آهسته‌تر بخورید و غذا را به خوبی بجوید تا از بلعیدن هوا جلوگیری کنید.
نوشیدنی‌های گازدار مانند سودا (کوکا، اسپرایت و موارد مشابه) و برخی آب‌میوه‌های بسته‌بندی شده می‌توانند مقدار زیادی گاز وارد دستگاه گوارش کنند. بهتر است مصرف این نوشیدنی‌ها را محدود کنید.
سعی کنید مصرف غذاهایی (لوبیا، نخود، کلم، بروکلی و محصولات لبنی) را کاهش دهید. این کار را به تدریج انجام دهید.
غذاهای پرچرب دیرتر هضم میشوند و گاز ناشی از فرایند هضم در شکم می‌تواند جمع شود. سعی کنید مصرف این نوع غذاها را محدود کنید.
فیبر برای سلامت دستگاه گوارش ضروری است، امّا مصرف بیش از حد آن می‌تواند باعث نفخ شود. همه چیز را به اندازه مصرف کنید.
آب به اندازه کافی بنوشید. آب به هضم بهتر غذا و جلوگیری از یبوست و نفخ کمک خواهد کرد. یبوست یکی از دلایل بیماری‌های مختلف است. بواسیر یکی از مسائلی است که به دلیل یبوست ایجاد می‌شود. بواسیر چیست؟ وریدهای ملتهبی که باعث درد شدید میشوند. بهترین میوه برای درمان بواسیر به رفع یبوست نیز کمک میکند.
ورزش و فعالیت بدنی منظم می‌تواند به بهبود هضم غذا و کاهش نفخ کمک کند. پیاده‌روی کوتاه بعد از غذا می‌تواند مؤثر باشد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورتی که نفخ شما با علائم زیر همراه است، حتماً به پزشک مراجعه کنید:
| علائم همراه با نفخ شکم | تورم شکم |
| درد شکم | |
| استفراغ | |
| گاز پایدار و شدید | |
| کاهش وزن غیرقابل‌توجیه | |
| خون در مدفوع |
سخن پایانی
نفخ شکم یک حال شایع است امّا می‌توان با توجه به چند نکته، تا حد امکان از این حالت پیشگیری کرد. برای کاهش نفخ شکم، می‌توانید از راهکارهایی مانند خوردن آهسته‌تر، پرهیز از غذاها و نوشیدنی‌های گازدار، کاهش مصرف غذاهای پرچرب، و مدیریت استرس استفاده کنید. همچنین اگر نفخ شما شدید است یا به طور مداوم ادامه دارد، بهتر است با یک پزشک مشورت کنید.
سؤال‌های متداول
آیا یبوست می‌تواند باعث نفخ شود؟
بله یبوست می‌تواند باعث تجمع گاز در روده‌ها و منجر به نفخ شود.
آیا مصرف داروهایی مانند ضد اسیدها می‌تواند نفخ را کاهش دهد؟
برخی داروها مانند ضد اسیدها و مکمل‌های آنزیمی ممکن است به کاهش نفخ کمک کنند، اما باید تحت نظر پزشک مصرف شوند.