فتق یا باد فتق از عارضه‌هایی است که در مردان، زنان و کودکان ممکن است رخ دهد. این عارضه می‌تواند به دلیل به بلند کردن اجسام سنگین، انواع آسیب‌های شکمی، بارداری و ژنتیکی رخ دهد.
فتق زمانی رخ می‌دهد که یک اندام داخلی، مانند روده از طریق یک پارگی در عضلات یا بافت نگهدارنده، از محل خود خارج شده و باعث ایجاد برآمدگی می‌شود. این برآمدگی می‌تواند داخلی یا خارجی می‌شود. این حالت اغلب در کشاله ران، ناف و بخش شکمی رخ می‌دهد.
در این مقاله کلینیک زخم به بررسی این عارضه خواهیم پرداخت و علاوه بر دلایل ایجاد شدن آن، روش‌های درمانی را نیز بیان خواهیم کرد.
فتق یا باد فتق چیست و چرا رخ می‌دهد؟
فتق یا باد فتق (hernia) به حالتی اطلاق می‌شود که در آن قسمتی از بافت یا اندام داخلی بدن از طریق یک نقطه ضعف یا بازشدگی غیرطبیعی در عضلات یا دیواره‌های بافتی که آن را احاطه کرده‌اند، بیرون می‌زند. این مشکل معمولاً در ناحیه شکم رخ می‌دهد، اما می‌تواند در سایر نقاط بدن نیز رخ دهد.
هرنیا هم در زنان و هم در مردان رخ می‌دهد. فتقهای کشاله ران در مردان و فتقهای رانی بیشتر در زنان شایع هستند.
بررسی فتقهای مختلف
این عارضه می‌تواند در نواحی مختلفی از بدن رخ دهد. در جدول زیر می‌توانید انواع آن را مشاهده کنید:
| نوع | توضیحات |
| کشاله ران (Inguinal Hernia) | شایع‌ترین نوع هرنیا که معمولاً در مردان رخ می‌دهد. این نوع هرنیا در ناحیه کشاله ران ایجاد می‌شود. |
| ناف (Umbilical Hernia) | در ناحیه ناف رخ می‌دهد و بیشتر در نوزادان و کودکان دیده می‌شود. |
| هیاتال (Hiatal Hernia) | زمانی رخ می‌دهد که بخشی از معده از طریق دیافراگم به داخل قفسه سینه رانده می‌شود. |
| برشی (Incisional Hernia) | پس از جراحی و در محل برش جراحی رخ می‌دهد. |
| اپیدگاستریک | در قسمت فوقانی شکم ایجاد می‌شود. |
| فمورال | در ران، در نزدیکی کشاله ران، در زنان بیشتر از مردان شایع است. |
علائم فتق یا باد فتق
- برآمدگی یا توده: در ناحیه آسیب‌دیده که ممکن است در هنگام ایستادن، سرفه یا زور زدن بیشتر قابل توجه باشد.
- درد: که ممکن است خفیف یا شدید باشد و در هنگام فعالیت بدتر شود.
- احساس سوزش یا سنگینی: در ناحیه‌ای که عارضه وجود دارد.
- ضعف یا ناراحتی: در ناحیه به وجود آمدن عارضه
- در موارد هرنیا بیضه: ممکن است تورم و درد بیضه نیز وجود داشته باشد.
دلایل ایجاد فتق چیست؟
فرد ممکن است به صورت مادرزادی دچار هرنیا باشد یا به مرور زمان در اثر فشار زیاد بر عضلات و بافت‌ها این حالت ایجاد شود.
اغلب از بلند کردن اجسام سنگین این فشار بر بافت‌ها وارد می‌شود. همچنین، سرفه‌های مزمن و زور زدن هنگام دفع هر دو می‌توانند از دلایل ایجاد شدن هرنیا باشند.
در زنان، بارداری فشار بیشتری بر بافت‌های آنها وارد می‌کند و باعث پارگی و بیرون زدگی ارگانهای داخلی می‌شود.
روش‌های درمان فتق
اغلب برای درمان هرنیا جراحی انجام می‌شود. جراح بخش برآمدگی را باز کرده و اندام بیرون زده را در جای خود قرار می‌دهد. سپس ناحیه داخلی و بیرونی را با نخ مخصوص بخیه خواهد زد. در صورتی که بافت درونی بسیار ضعیف باشد، برای تقویت یک مش از الیاف بهداشتی در ناحیه بافت قرار داده می‌شود.
در روش لاپاروسکوپی، جراح پس از انجام بیهوشی عمومی، چند سوراخ کوچک در سطح شکم برای دسترسی به داخل آن ایجاد می‌کند. سپس لوله‌های لاپاروسکوپی را وارد شکم کرده و اندام خارج شده را به جای خود باز می‌گرداند. این روش حالت تهاجمی‌تر کمتری دارد.
تأثیر یبوست بر فتق
یبوست می‌تواند خطر ابتلا به هم هرنیا و هم بواسیر را افزایش دهد. زور زدن هنگام دفع مدفوع سفت می‌تواند فشار بیشتری به ناحیه وارد کند و منجر به بیرون‌زدگی شود.
در مقاله دلایل یبوست در کودکان و نحوه درمان سریع آن اشاره کردیم که یبوست باعث ایجاد بواسیر می‌تواند بشود. بواسیر چیست؟ رگ‌های متورم و بزرگ شده در ناحیه مقعد و رکتوم هستند.
شقاق نیز می‌تواند منجر به یبوست شود. زیرا افراد ممکن است به دلیل درد از دفع مدفوع اجتناب کنند. تفاوت شقاق و بواسیر را در مقاله مرتبط با آن بخوانید.
پیشگیری از ایجاد فتق
- از بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنید.
- وزن خود را کنترل کنید.
- غذاهای پر فیبر بخورید.
- اگر سیگار می‌کشید، ترک کنید.
- سرفه یا عطسه‌های مزمن را درمان کنید.
سخن پایانی
فتق به دلایل مختلف در بدن رخ می دهد. این حالت در بدن مردان و زنان اتفاق می افتد که بافت یا عضلات نگهدارنده ضعیف شده اند و ارگانهای داخلی بیرون می زنند و حالتی برآمده ایجاد میکنند. در صورتی که علائم هرنیا را در بدن خود مشاهده می‌کنید، ضروری است برای تشخیص دقیق و درمان مناسب به پزشک مراجعه کنید. برای کاهش درد می‌توانید از داروهایی مانند استامینوفن استفاده کنید. همچنین، از خوردن وعده‌های غذایی بزرگ یا پر خوری تا حد امکان اجتناب کنید.
سؤال‌های متداول
آیا می‌توان از فتق‌بند برای کنترل آن استفاده کرد؟
فتق‌بند یک وسیله موقت است و لازم است برای درمان و جلوگیری از گسترش پارگی بافت‌ها به پزشک مراجعه کنید.
اگر فتق درمان نشود چه اتفاقی رخ می‌دهد؟
در صورت عدم درمان این عارضه ممکن است شرایطی خطرناک از جمله انتروکولیت نکروزان و سپسیس رخ دهد.