بی‌اختیاری مدفوع ممکن است به دلیل سن بالای رفع، مشکلات مادرزادی، یبوست، اسهال یا سابقه جراحی رخ دهد. بی‌اختیاری به دو شکل می‌تواند رخ دهد، در حالت اول فرد از وجود مدفوع آگاه می‌شود؛ اما بدن نمی‌تواند خروج آن را کنترل کرده و ممکن است پیش از رسیدن به دستشویی، مقداری از مدفوع از بدن خارج شود که حالتی ناراحت‌کننده و خجالت‌آور برای فرد ایجاد می‌کند.
حالت دوم زمانی است که فرد از پر شدن روده و شکل‌گیری مدفوع اطلاعی ندارد و خروج آن از بدن به طور کاملاً ناآگاهانه رخ می‌دهد. این مسئله اغلب در کودکان و افراد مسن رخ می‌دهد.
بسیاری از افراد این حالت خود را مخفی کرده و حتی به پزشک مراجعه نمی‌کنند. در این مقاله کلینیک زخم، با علت‌های بی‌اختیاری مدفوع آشنا شوید و متوجه خواهید شد که برای رفع این حالت، راه‌حل‌هایی نیز وجود دارد و نیاز به مخفی کردن آن نخواهید داشت.
بی‌اختیاری مدفوع چرا رخ می‌دهد؟
اگر آناتومی بدن انسان را نگاه کنید، در انتهای روده بزرگ در ناحیه رکتوم، بخشی وجود دارد که به آن اسفنکتر گفته می‌شود. این اسفنکتر داخلی با انقباض و انبساط خود باعث نگهداری یا دفع مدفوع می‌شود. در حالتی که اسفنکترهای داخلی منقبض شده‌اند، مانع از خروج غیرعادی مدفوع یا گاز معده خواهند شد. تنها زمانی که حسگرهای مغز فرمان بدهند، اسفنکترها و عضله‌های ناحیه لگن برای خروج مدفوع شل خواهند شد. بی‌اختیاری مدفوع به دلیل مشکل در این مکانیزم رخ می‌دهد.
به بی‌اختیاری مدفوع، بی‌اختیاری روده نیز گفته می‌شود و به طور کلی زمانی رخ می‌دهد که فرد نمی‌تواند دفع مدفوع خود را کنترل کند. این حالت علاوه بر مشکلات جسمی، مشکلات روحی را نیز به همراه دارد.
علت‌های بی‌اختیاری در مدفوع
علل مختلفی برای رخ دادن بی‌اختیاری مدفوع وجود دارد:
- اختلالات عصبی: آسیب عصبی به عضلات یا اعصابی که روده و مقعد را کنترل می‌کنند می‌تواند منجر به بی‌اختیاری در دفع شود. این آسیب می‌تواند ناشی از سکته مغزی، ضربه نخاعی، مولتیپل اسکلروزیس یا دیابت باشد.
- مشکلات عضلانی: عضلات ضعیف کف لگن می‌توانند در حفظ مدفوع در روده بزرگ مشکل ایجاد کنند. این امر می‌تواند ناشی از زایمان، جراحی، یا فقط افزایش سن باشد.
- بیماری‌های روده: برخی از بیماری‌های روده، مانند بیماری التهابی روده (IBD) یا سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)، می‌توانند باعث اسهال یا یبوست شدید شوند که منجر به بی‌اختیاری می‌شود.
- یبوست: یبوست شدید می‌تواند باعث شود که مدفوع سفت و بزرگ شود و دفع آن دشوار شود. این امر می‌تواند به عضلات و اعضای روده و مقعد آسیب برساند و منجر به بی‌اختیاری مدفوع شود. یبوست می‌تواند باعث ایجاد بواسیر شود. بواسیر چیست؟ فشار به رگ‌های داخلی مقعد و راست‌روده منجر به تورم می‌شود که به آن بواسیر می‌گوییم.
- اسهال: اسهال می‌تواند باعث شود که مدفوع به سرعت از روده عبور کند و دفع آن دشوار شود.
- جراحی: جراحی روده یا مقعد می‌تواند به عضلات یا اعصابی که روده و مقعد را کنترل می‌کنند آسیب برساند و منجر به بی‌اختیاری در دفع مدفوع شود.
- داروها: برخی از داروها، مانند داروهای ضد اسهال و مسکن‌های قوی، می‌توانند باعث بی‌اختیاری شوند.
در برخی موارد، علت بی‌اختیاری مدفوع ناشناخته است.
چه افرادی بیشتر در معرض بی‌اختیاری مدفوع هستند؟
همان طور که در بخش قبل اشاره کردیم، علت‌های مختلفی وجود دارد که می‌توانند افراد مختلفی را هدف قرار دهند.
مشکلات گوارشی و دفع مدفوع در تمام سنین می‌تواند رخ دهد، با این حال اغلب بی‌اختیاری مدفوع در سنین پایین یا افراد بالای ۶۵ سال سن دیده می‌شود.
ضروری است در طول روز تحرک کافی داشته باشید. افرادی که مدت زمان طولانی در روز تحرک ندارند ممکن است به بی‌اختیاری مدفوع دچار شوند.
حالت بی‌اختیاری در دفع مدفوع، در زنان بیشتر شایع است. زایمان طبیعی یا انجام جراحی می‌تواند این حالت را تشدید کند.
تشخیص حالت بی‌اختیاری در دفع مدفوع
در صورتی که متوجه خروج مدفوع از بدن نمی‌شوید یا نمی‌توانید خروج آن را کنترل کنید، به پزشک مراجعه کنید تا علت دقیق این حالت را جویا شوید.
پزشک ممکن است یکی از موارد زیر را برای شما تجویز کند:
- آزمایش مدفوع
- کولونوسکوپی
- آندوسکوپی مقعد
- الکترومیوگرافی مقعد
- سونوگرافی مقعد
- مانومتری مقعد
- سیگموئیدسکوپی
عدم درمان بی‌اختیاری در مدفوع چه مشکلاتی را ایجاد می‌کند؟
- عفونت: نشت مدفوع می‌تواند منجر به عفونت پوست در اطراف مقعد شود. همان طور که در مقاله «علت خارش مقعد، معاینه و درمان خانگی و دارویی» اشاره کردیم، باقی ماندن مدفوع در محل می‌تواند باعث ایجاد خارش و در نتیجه زخم شود.
- زخم‌های پوستی: نشت مدفوع می‌تواند باعث تحریک پوست و ایجاد زخم شود. این زخم‌ها ممکن است در طول زمان به فیستول نیز تبدیل شوند. فیستول مقعدی چیست؟ ترک و سوراخ‌هایی است که در پوست نزدیک مقعد می‌تواند شکل گیرد.
- کم‌آبی بدن: اگر افراد به دلیل بی‌اختیاری مدفوع از نوشیدن مایعات خودداری کنند، ممکن است دچار کم‌آبی بدن شوند.
- مشکلات کلیوی: کم آبی بدن می‌تواند منجر به مشکلات کلیوی شود.
روش‌های درمان بی‌اختیاری مدفوع
درمان بسته به علت بی‌اختیاری مدفوع شما ممکن است شامل موارد زیر باشد:
| روش‌ها | توضیحات |
| داروها | داروهایی برای کمک به کنترل اسهال یا یبوست، شل کردن مدفوع، یا تقویت عضلات کف لگن. |
| فیزیوتراپی | فیزیوتراپی می‌تواند به تقویت عضلات کف لگن و آموزش نحوه کنترل بهتر روده به شما کمک کند. |
| جراحی | در برخی موارد، جراحی ممکن است برای اصلاح آسیب به عضلات یا اعصابی که روده و مقعد را کنترل می‌کنند، ضروری باشد. |
روش‌های پیشگیری و درمان خانگی بی‌اختیاری مدفوع
برای آنکه بتوانید این حالت را تحت کنترل خود درآورید، لازم است رژیم غذایی مناسب و تحرکات کافی داشته باشید.
- مصرف غذاهای پر فیبر: فیبر به حجیم شدن مدفوع و دفع آسان‌تر آن کمک می‌کند. در مقاله «بهترین میوه برای درمان بواسیر» به میوه‌های اشاره کرده‌ایم که حاوی فیبر هستند و می‌توانید به وعده‌غذایی خود اضافه کنید.
- نوشیدن مایعات فراوان: نوشیدن مایعات کافی به جلوگیری از یبوست کمک می‌کند.
- تنظیم برنامه روده: سعی کنید در زمان‌های مشخص هر روز دفع مدفوع داشته باشید.
- کنترل وزن: اضافه وزن می‌تواند فشار بیشتری به عضلات کف لگن وارد کند و منجر به بی‌اختیاری مدفوع شود.
- کاهش استرس: استرس می‌تواند علائم بی‌اختیاری مدفوع را بدتر کند.
همه چیز درباره بی‌اختیاری مدفوع + علت و درمان فوری
بی‌اختیاری مدفوع می‌تواند باعث شرم و خجالت در افراد شود و او را از فعالیت‌های اجتماعی و حضور در جمع باز دارد. علاوه بر مشکلات روحی می‌تواند باعث ایجاد مشکلات فیزیکی از جمله عفونت و زخم‌های پوستی شود.
مهم است که به یاد داشته باشید این یک بیماری شایع است و درمان‌های مؤثری برای آن وجود دارد. در نتیجه اگر به این حالت دچار شده‌اید، حتماً با پزشک برای یافتن علت و درمان آن مشورت کنید.
سؤال‌های متداول
آیا استرس و اختلال عصبی نیز باعث بی‌اختیاری در دفع مدفوع می‌شود؟
بله استرس نیز می‌تواند باعث این حالت در تمام سنین شود.
علائم بی‌اختیاری مدفوع چیست؟
عدم توانایی در کنترل دفع مدفوع، دفع غیر ارادی مدفوع، نشت مدفوع و کثیف شدن از لباس زیر از علائم این حالت هستند.