کیست کلوئیدی تیروئید (TCC) یک نوع کیست شایع و غیرسرطانی است که در غده تیروئید ایجاد میشود و با کلوئید، که یک شکل ذخیره شده از هورمون تیروئید است، پر شده است. بسیاری از این کیستها نیازی به درمان ندارند، اما معاینات پیگیری میتوانند به کنترل هرگونه رشد یا تغییر کمک کنند. در برخی موارد، ممکن است جراحی برای برداشتن کیست توصیه شود.
این مقاله از کلینیک زخم به بررسی علائم و دلایل کیستهای کلوئیدی تیروئید، نحوه تشخیص و درمان آنها میپردازد.
انواع ندولهای تیروئید
کیستهای غده تیروئید تنها یکی از انواع ندولهای تیروئید هستند، که به معنای رشد کوچکی در داخل غده تیروئید است. ندولهای تیروئید بسیار شایع هستند و حدود 60 درصد بزرگسالان حداقل یک ندول دارند. خوشبختانه حدود 95 درصد از این ندولها سرطانی نیستند. گره تیروئید همیشه پر از مایع نیست، اما وقتی پر از مایع باشد، به آن کیستیک میگویند. گرههای کلوئیدی ممکن است کاملاً مملو از مایع باشند یا تا حدی مملو از مایع و شامل مناطقی جامد باشند. گرههای کاملاً کیستیک به ندرت سرطانی هستند.
ویژگیهای غده تیروئید
اگرچه ممکن است اندازه غده تیروئید کلوئیدی افزایش یابد، اما این غده در غده تیروئید باقی میماند و به سایر نقاط بدن سرایت نمیکند. همچنین احتمال ایجاد غدههای تیروئیدی دیگری مانند غدههای هیپرپلاستی و آدنومهای فولیکولی وجود دارد. گواتر نیز به تیروئید بزرگ شده اشاره دارد که یا کل غده را در بر میگیرد یا به شکل گرههای ناهموار دیده میشود.
غده تیروئید در قاعده گردن، پایین سیب آدم یا حنجره قرار دارد و شامل دو لوب راست و چپ است که توسط یک پل به نام تنگه به هم متصل شدهاند. هورمونهای تیروئید که توسط این غده تولید میشوند، بر روی سیستمهای مختلف بدن تأثیر میگذارند و عملکرد قلب، سوختوساز، تنظیم دمای بدن و موارد دیگر را تحت تأثیر قرار میدهند.
علائم کیست کلوئیدی تیروئید
علائم کیست کلوئیدی در تیروئید معمولاً وجود ندارد مگر اینکه کیست به اندازهای بزرگ شود که بافتهای اطراف را تحت تأثیر قرار دهد یا در گردن قابل مشاهده باشد. علائم ممکن است شامل ورم قابل مشاهده در گردن، خشونت صدا، دردسر و مشکل در بلع باشد. در برخی موارد، گرههای تیروئید ممکن است هورمون تولید کنند و باعث علائم پرکاری تیروئید شوند، مانند کاهش وزن ناگهانی، ضربان قلب سریع و اضطراب. همچنین علائم کمکاری تیروئید مانند خستگی، پوست خشک و افزایش وزن نیز ممکن است مشاهده شود.
علل و عوامل خطر
گرههای تیروئید معمولاً به دلیل رشد بیش از حد بافت طبیعی تیروئید ایجاد میشوند، اما دلیل دقیق این رشد مشخص نیست. عوامل خطرناک برای ایجاد گرههای تیروئید شامل سیگار کشیدن و زندگی در مناطقی با کمبود ید است. این گرهها با افزایش سن شایعتر میشوند.
از هر ۲۰ غده تیروئید که در معاینه فیزیکی قابل لمس هستند، یک مورد سرطانی است. قرار گرفتن در معرض پرتوهای یونیزان، به ویژه در دوران کودکی، خطر ابتلا به سرطان تیروئید را افزایش میدهد. گرههایی که بهسرعت رشد میکنند یا باعث خشونت صدا میشوند، نگرانکنندهتر هستند. همچنین، التهاب مزمن غده تیروئید میتواند گرههای التهابی یا تورم غده تیروئید را به وجود آورد.
گرههای غیرفعال (که هورمون تیروئید تولید نمیکنند) 14 تا 22 درصد احتمال سرطانی بودن دارند، در مقایسه با گرههای پرکار که به ندرت سرطانی هستند. اگرچه گرههای تیروئید پرکار تمایل به ایجاد سرطان ندارند، اما میتوانند عوارض جانبی ناخوشایند دیگری ایجاد کنند.
نظارت و درمان
نظارت مداوم و درمان میتواند به کنترل غده تیروئید پرکار کمک کند. کیستهای تیروئید به ندرت به سرطان تبدیل میشوند، اما این احتمال وجود دارد و برای بررسی رشد غده و احتمال سرطانی شدن آن، نظارت لازم است. اگر چندین غده وجود دارد، باید هر کدام جداگانه بررسی شوند.
تشخیص گرههای تیروئید معمولاً در زنان شایعتر است و احتمال بروز آنها با افزایش سن بالاتر میرود. بسته به اندازه و موقعیت گره، ممکن است در معاینه فیزیکی قابل لمس باشد.
ارزیابی عملکرد تیروئید
برای ارزیابی عملکرد تیروئید شما، انجام سونوگرافی میتواند به بررسی نوع گره و غدد لنفاوی اطراف در گردن کمک کند. همچنین، سطح هورمون محرک تیروئید (TSH) نیز برای بررسی عملکرد تیروئید شما مورد آزمایش قرار میگیرد.
با توجه به نتایج این آزمایشها و دیگر عوامل خطر، ممکن است نیاز به انجام آزمایشهای بیشتری باشد. آزمایشهای زیر میتوانند مفید باشند:
آزمایش جذب ید رادیواکتیو
این آزمایش برای بیمارانی است که گره تیروئید دارند و سطح TSH آنها پایینتر از حد طبیعی است. رادیونوکلئید (ید رادیواکتیو) به شکل قرص از طریق دهان مصرف میشود و مطالعات تصویربرداری شش ساعت بعد یا حتی روز بعد انجام میشود. این زمان کافی برای رسیدن ید رادیواکتیو به تیروئید فراهم میکند. نتایج این آزمایش میتواند مشخص کند که گره پرکار (احتمالاً سرطانی نیست) یا بیکار است.
آسپیراسیون با سوزن ظریف
برای غدههای تیروئید غیرفعال، ممکن است آسپیراسیون با سوزن ظریف (FNA) لازم باشد. در این روش، پزشک یک سوزن نازک را از طریق پوست و به داخل غده تیروئید وارد میکند تا سلولها را برای آزمایش جمعآوری کند. در حین انجام این روش، با کمک دستگاه سونوگرافی، محل قرارگیری سوزن به درستی مشخص میشود. ممکن است برای جلوگیری از درد، داروهای بیحسی به ناحیه گردن شما تزریق شود. پزشک شما نمونههای متعددی از سلولها را از نقاط مختلف غده تیروئید شما میگیرد تا آنها را از نظر ویژگیهای سرطانی مورد بررسی قرار دهد.
آزمایش مولکولی
گاهی اوقات نتایج آزمایش FNA «نامشخص» اعلام میشوند، به این معنی که نتایج برای تعیین سرطانی یا خوشخیم بودن سلولها قطعی نیستند. در این شرایط، پزشک شما ممکن است نمونه را برای آزمایشهای مولکولی ارسال کند. این آزمایشها توالی ژنتیکی DNA یا RNA سلولها را بررسی میکند تا جهشها را شناسایی کند.
نظارت و درمان کیست غده تیروئید
بسیاری از گرههای تیروئید در اندازه ثابت باقی میمانند. برخی ممکن است به طور خود به خود کوچک شده یا حتی بدون هیچ درمانی به طور کامل ناپدید شوند. با این حال، نظارت مهم است. گرههای تیروئید خوشخیم معمولاً با سونوگرافی پیگیری، یک تا دو ماه پس از کشف اولیه تحت نظارت قرار میگیرند. در صورت عدم مشاهده رشد قابل توجه، سونوگرافی معمولاً هر سه تا پنج سال یکبار انجام میشود.
اگر پزشک شما نگران سرعت رشد غده باشد، ممکن است به سونوگرافی یا نمونهبرداری با سوزن (FNA) دیگری نیاز داشته باشد تا سرطان رد شود. نتایج این آزمایشها به تعیین درمان و توصیههای پیگیری کمک میکنند.
برداشتن با جراحی
کیستها معمولاً خوشخیم هستند، اما گاهی اوقات حاوی اجزای جامد سرطانی هستند. حتی کیستهای خوشخیم ممکن است در صورت رشد قابلتوجه، نیاز به برداشتن داشته باشند. ممکن است در موارد زیر، برداشتن جراحی توصیه شود:
- وجود سرطان تیروئید یا آزمایشهای ژنتیکی که احتمال ابتلا به سرطان را نشان میدهد.
- غدهای به اندازهای بزرگ که باعث درد و یا اختلال در تنفس، صحبت کردن یا بلع شود.
- گرهای که تولید هورمون تیروئید را تحت تأثیر قرار میدهد.
گزینههای درمانی
گزینههای درمانی شامل:
- ابلاسیون رادیوفرکانسی تیروئید: یک گزینه کمتهاجمی که شامل استفاده از سوزن هدایتشونده با سونوگرافی برای انتقال جریان الکتریکی به گره، گرم کردن و کوچک کردن آن است. این نوع روش معمولاً برای گرههای بزرگ و خوشخیم توصیه میشود.
- برداشتن یک لوب تیروئید: این عمل ممکن است برای گرههای تیروئید یا سرطان انجام شود.
- تیروئیدکتومی: جراحی برای برداشتن کامل غده تیروئید یا تقریباً تمام آن. این روش ممکن است برای درمان برخی سرطانها یا گواتر توصیه شود.
معمولاً برای انجام جراحی برداشتن غده تیروئید، بیهوشی عمومی لازم است که شما را به خوابی شبیه به خواب عمیق میبرد. جراح معمولاً برش را در امتداد چین پوست گردن ایجاد میکند تا جای زخم به چشم نیاید و قسمتی از غده تیروئید یا تمام آن را بر میدارد. در صورت وجود سرطان تیروئید، معمولاً جراحی انجام میشود و ممکن است درمانهای دیگری نیز لازم باشد.
درمانهای سرطان تیروئید
درمان سرطان تیروئید به نوع سرطان، مرحله بیماری و وضعیت عمومی بیمار بستگی دارد. گزینههای درمانی معمولاً شامل موارد زیر است:
1- جراحی
جراحی یکی از اصلیترین روشهای درمان سرطان تیروئید است. بسته به نوع و اندازه تومور، ممکن است یکی از روشهای زیر انجام شود:
- تیروئیدکتومی: برداشتن کامل یا تقریباً تمام غده تیروئید. این روش معمولاً برای سرطانهای پیشرفتهتر توصیه میشود.
- برداشتن یک لوب تیروئید: در برخی موارد، تنها یک لوب از غده تیروئید که تومور در آن قرار دارد، برداشته میشود.
2- درمان با ید رادیواکتیو
این روش معمولاً پس از جراحی برای از بین بردن هرگونه بافت سرطانی باقیمانده استفاده میشود. ید رادیواکتیو به شکل مایع یا قرص مصرف میشود و به طور خاص به سلولهای تیروئیدی، از جمله سلولهای سرطانی، جذب میشود.
3- درمان هورمونی
پس از جراحی، بیماران معمولاً نیاز به مصرف هورمون تیروئید دارند تا سطح هورمونهای تیروئید در بدن حفظ شود. این درمان همچنین میتواند به جلوگیری از رشد مجدد سرطان کمک کند.
4- پرتودرمانی
پرتودرمانی میتواند به عنوان یک درمان کمکی برای کاهش اندازه تومور یا از بین بردن سلولهای سرطانی باقیمانده پس از جراحی استفاده شود. این روش معمولاً برای سرطانهای تیروئید که به سایر قسمتهای بدن گسترش یافتهاند، توصیه میشود.
5- شیمیدرمانی
شیمیدرمانی معمولاً برای سرطانهای تیروئید که به درمانهای دیگر پاسخ نمیدهند، استفاده میشود. این روش شامل استفاده از داروهایی است که به طور سیستمیک به سلولهای سرطانی حمله میکنند.
6- درمانهای هدفمند
این درمانها به طور خاص به سلولهای سرطانی حمله میکنند و میتوانند در موارد خاصی از سرطان تیروئید مؤثر باشند. داروهای هدفمند معمولاً برای سرطانهای پیشرفتهتر یا متاستاتیک استفاده میشوند.
7- نظارت و پیگیری
پس از درمان، نظارت مداوم بر وضعیت بیمار ضروری است. این شامل معاینات منظم، آزمایشهای خون و سونوگرافی برای بررسی هرگونه نشانه از عود سرطان میباشد.
در نهایت، انتخاب روش درمانی مناسب باید با مشاوره پزشک متخصص و بر اساس شرایط خاص هر بیمار انجام شود.